35,3918$% 0.13
36,5136€% 0.39
44,0192£% 0.48
3.000,38%-0,68
4.930,00%-0,68
3469078฿%2.02375
30 Aralık 2024 Pazartesi
Medeniyetlerin beşiği olarak kabul edilen Anadolu, binlerce yıldır birbirinden ilginç toplumlara ve yemeklere ev sahipliği yapıyor. Torosların eteklerinde göçebe olarak ve hayvancılık yaparak hayatlarını sürdüren Yörüklerin sıkça tükettiği teleme ise Anadolu’nun en eski peynir çeşidi olarak biliniyor.
Dağlık bölgelerde özellikle keçi çobanları tarafından yapılan ve tüketilen teleme, en doğal ve yapımı en kolay kolay peynir çeşidi olarak biliniyor. Dağlık alanlarda keçi sütüne yabani incir sütünün karıştırılmasıyla yapılan teleme, sadece 5 dakikada tüketilecek kıvama geliyor. Telemenin tarifi, Homeros’un İlyada destanında da yer alıyor.
Toroslar boyunca küçükbaş hayvancılık yapan Yörüklerin binlerce yıldır değişmeyen besinlerinden biri de teleme. Gün boyu dağlarda keçi peşinde yürüyen Yörük çobanları, acıktıklarında çıkınlarında gezdirdikleri derin kabı çıkarır, bir keçinin sütünü kaba sağar ve çevrede bulunan yabani bir incir ağacının küçük bir dalını kırarak daldan akan sütü keçi sütüne damlatır, ardından da karıştırır. 10 dakika sonra yoğurt-peynir arası bir kıvama gelen telemeyi, yine çıkınında bulundurduğu ekmek parçasıyla yiyip karnını doyurur. Bu beslenme şekli, bugün Torosların eteklerinde küçükbaş hayvan çobanlarının bir kısmı tarafından halen devam ediyor.
Telemenin tarifine, gastronomi üzerine yapılan araştırmalarda Homeros’un Troya Savaşı’nı anlattığı İlyada Destanı’nda da rastlamak mümkün. Bazı bölgelerde ‘çoban aşı’ olarak bilinen teleme, İlyada’da “Ak süte incirin sütünü damlatırsın, karıştırırsın ya hani ve çabucak göz önünde mayalanıverir hemen” ifadeleriyle yer alıyor. Yaklaşık 3 bin yıl önce yazıldığı tahmin edilen destan, telemenin tarihine ilişkin de ipuçları veriyor. Yapılan araştırmalara göre, incir ağacının sütü lateks maddesi içeriyor. Keçi sütünün mayalanmasını bu maddenin gerçekleştirdiği belirtiliyor. İncir sütünün sadece keçi sütünü mayalaması ise bu sütteki lateks oranın fazlalığıyla açıklanıyor.
Anadolu’da özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Torosların eteklerinde hayvancılık yapan topluluklar tarafından tüketilen telemenin halk kültüründe de önemli bir yeri bulunuyor. “Çobanın gönlü olursa, tekeden teleme çalar” atasözüne konu edinen telemeyi, çeşitli şiirlerde, masallarda ve deyimlerde de görmek mümkün.
Hiçbir işlem görmemiş çiğ keçi sütünden yapıldığı için vitamin değeri çok yüksek bir yiyecek olan telemenin, sağlık açısından birçok faydası bulunuyor.
Keçi ya da koyun sütünden yapıldığı için besleyici değerleri yüksek olan teleme peynirinin bazı faydaları şu şekilde sıralanıyor:
– Teleme peyniri hayvansal protein bakımından zengin bir besindir. Bu özelliği sayesinde kas ve kemik sağlığını korumada etkileri bulunur.
– Mayalanarak hazırlanan bir besin olduğu için bağırsak dostu probiyotikler içerir. Bu sayede bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir. Aynı zamanda sindirim sisteminin sağlıkla çalışmasına da destek olabilir.
– Yüksek kalsiyum içeriği sayesinde diş ve ağız sağlığına olumlu etkileri olduğu söylenir.
– İçeriğinde kalsiyumun yanı sıra magnezyum, A ve B grubu vitaminleri ve fosfor da bulunur.
– İçerdiği tüm bu yararlı mineraller, vitaminler ve probiyotikler sayesinde bağışıklık sistemine katkıda bulunur.
– Vücuda enerji verir.